زخم بستر که با عنوان زخم فشاری نیز شناخته می شود، نوعی زخمی است که در اثر وارد آمدن فشار به قسمتی از پوست برای مدت زمان طولانی ایجاد می شود. عمدتا شاهد بروز این قبیل زخم ها در نواحی استخوانی مانند پاشنه پا و یا مفصل ران هستیم. افرادی که از لحاظ بدنی فعال نیستند، و یا بنا به شرایط خاص پزشکی قادر به تغییر پوزیشن خود نیستند و باید از ویلچر استفاده کنند و یا در رختخواب بستری هستند، بیشتر در معرض زخم بستر قرار دارند. توجه داشته باشید که این نوع زخم ها روند پیشرفت آن ها خیل سریع هستند و با استفاده از روش هایی می توان آن را درمان کرده یا از بروز آن پیشگیری کرد.
علت بروز زخم بستر
وارد آمدن فشار دائمی برای مدت زمان طولانی به یک ناحیه، با کاهش جریان خونرسانی و عدم رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به بافت ناحیه ما شاهد بروز آسیب و نکروز بافت خواهیم بود.
از دیگر علت های بروز زخم بستر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- عدم تحرک به دلیل آسیب های عصبی و نخاعی
2- آسیب اعصاب حسی
3- تغذیه نامناسب
4- ابتلا به دیابت و یا بیماری های عروقی
5- چاقی و اضافه وزن
6- ایسکمی
تمامی موارد دیگر احتمال بروز زخم بستر را افزایش می دهد.
زخم بستر چه عوارضی دارد؟
از جمله رایج ترین عوارضی که زخم بستر به همراه دارد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سلولیت
عفونت پوست و بافت نرم را سلولیت می نامند که می تواند منجر به بروز قرمزی و التهاب ناحیه درگیر شود، افراد مبتلا به آسیب های عصبی که متوجه درد نمی شوند، بیشتر در معرض سلولیت قرار دارند.
عفونت استخوان و مفاصل
این نوع عفونت باعث شده تا به مفاصل استخوان ها نفوذ کند و منجر به آسیب دیدن بافت غضروف ها و بافت های این ناحیه شود. بروز چنین مشکلی عملکرد مفاصل و اندام ها را به نسبت کاهش می دهد.
سرطان
زخم هایی بعد از گذشت مدت زمان طولانی درمان نشوند می تواند منجر ب بروز سراطان شود.
زخم بستر چگونه تشخیص داده می شود؟
به منظور تشیص زخم بستر لازم است تا حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید در زمان مراجعه به پزشک بعد از تشخیص بهترین روش درمان برای شما انتخاب می شود ولی قبل زا هر چیزی سلامت عمومی فرد می بایست آزمایش خون را انجام دهد.
پیشگیری از بروز زخم بستر
تغییر پوزیشن بیمار و کاستن از فشار وارده به یک ناحیه، از مهم ترین اقدامات در پیشگیری از زخم بستر می باشد. افراد ویلچری باید هر پانزده دقیقه یک بار، کمی از روی صندلی ویلچر بلند شوند تا فشار وارده بر روی یک ناحیه برطرف شود.
می توان جهت کم کردن فشار از بالشت و یا کوسن استفاده کرد تا بدن نیز در پوزیشن صحیحی قرار بگیرد.
توصیه می شود سر و بدن در زاویه سی درجه باشند تا جلوی اصطکاک و سایش نیز گرفته شود.
برخی مراقبت های پوستی در پیشگیری از بروز زخم بستر عبارت است از:
– شست و شوی پوست و خشک نگه داشتن آن
– استفاده از محلول بر روی پوست خشک
– تعویض و شست و شوی مرتب لباس ها
– بررسی روزانه زخم و مطلع شدن از بروز عفونت و علائم مربوطه
در کدام بخش های بدن زخم بستر بسیار شایع است؟
همانطور که خوانید زخم بستر در افرادی که از ویلچر اسفاده می کنند بسیار شایع است از همین رو بیشترین نواحی کهدچار زخم بشتر می شوند به شرح زیر می باشد:
- دنبالچه یا باسن
- ستون فقرات یا شانه
- پاها و پشت بازوها یا بخش هایی که برروی صندلی قرار می گیرند.
- اطراف سر
- پشت زانو ها
- مچ پاها
- پاشنه پاها
درمان زخم بستر
هدف از درمان زخم بستر، کاستن فشار از ناحیه درگیر، مراقبت از زخم، کنترل درد و پیشگیری از بروز عفونت می باشد.
برخی اقدامات درمانی عبارتند از:
– شست و شوی زخم با آب و محلول های سالینی.
– استفاده از پانسمان های مناسب و استریل: این پانسمان ها با فراهم کردن محیط مرطوب برای زخم، علاوه بر پیشگیری از بروز عفونت به تسریع روند بهبودی نیز کمک می کنند. نوارها، فوم ها و ژل ها از جمله پانسمان های مناسب در درمان زخم های بستر هستند.
– برداشتن موارد زائد و نکروزه از روی زخم که اصطلاحا دبرید نیز نامیده می شود.
برخی دیگر اقدامات درمانی که برای فرد در نظر گرفته می شوند، شامل موارد زیر می باشد:
– تجویز داروهای مسکن مانند داروهای استروئیدی و ضد التهابی مانند ژلوفن و ناپروکسن، جهت تسکین درد
– تجویز آنتی بیوتیک های موضعی و یا خوراکی، جهت رفع عفونت
– ارائه رژیم غذایی سالم و متعادل به بیمار، جهت تسریع روند بهبودی
– درمان با وکیوم تراپی (فشار منفی)، جهت پاکسازی زخم و تسریع روند بهبودی
در انتها در صورتی که درمان با روش های گفته شده موثر نبود انجام جراحی می تواند بهترین روش محسوب شود.
سوالات متداول
این موضوع کاملا بستگی به نوع زخم دارد از همین رو درمان چنین مشکلی ممکن است 3 الی 2 سال طول بکشد.
بله اگر زخم بستر در مرحله 4 باشد می تواند عفونت های شدید و خطرناک را به همراه داشته باشد.
خیر- این مشکل به هیچ عنوان مسری نیست ولی در صورتی که همراه با عفونت های باکتریایی یا چرک باشد بهتر است تا برای درمان حتما احتیاط کرد.
خلاصه مطلب
همانطور که در این مقاله خوانید زخم بستر در افرادی که بنا به شرایط خاصی که دارند خیلی امکان حرکت کردن یا تکان دادن خود را ندارند ایجاد می شود برزو چنین مشکلی می تواند طی چند ساعت یا چند روز ایجاد شود از همین رو لازم است تا هر چه سریع تر اقدامات درمانی مناسب انجام داده شود تا بتوان آن را درمان کرد ولی توجه دشاته باشید که ممکن است که بهبودی آن به طور کامل نباشد.